ÅžimÅŸir Ormanları’nın kelebeklerle başı belada

ÅžimÅŸir Ormanları’nın kelebeklerle başı beladaRize’nin ÇamlıhemÅŸin ilçesindeki ÅžimÅŸir Ormanları kelebek ve ÅŸimÅŸir yanığı hastalığıyla savaşıyorRÄ°ZE – Dünyadaki koruma altındaki 100 ormandan Türkiye’deki ise birkaç ormandan biri olan Rize’nin ÇamlıhemÅŸin ilçesindeki ÅŸimÅŸir ormanları hastalıklar ve ÅŸimÅŸir kelebeÄŸi adı verilen zararlı nedeniyle kurumaya yüz tuttu. Rize’nin ÇamlıhemÅŸin ilçesinde bulunan ve çapları 32 santim ve boyları ise 8 metreyi bulan ÅŸimÅŸir aÄŸaçlarından oluÅŸan ÅžimÅŸir Ormanı dünyada tek olarak kabul edildiÄŸinden koruma altındaki 100 ormandan bir tanesi. 300 yılı aÅŸkın yaÅŸları olduÄŸu tahmin edilen ÅŸimÅŸir aÄŸaçlarından oluÅŸan ormanın bu günlerde ÅŸimÅŸir kelebeÄŸi ve ÅŸimÅŸir hastalığı ile başı belada. 3 asırlık tarihleri olan aÄŸaçların kuruyarak yıkılmaları yöre halkının yanında bölgeye turist olarak gelen vatandaÅŸları da tedirgin ediyor.DoÄŸu Karadeniz’deki bir çok ÅŸimÅŸir bitkisinin olduÄŸu gibi Rize’deki ÅžimÅŸir Ormanı’nın da tehdit altında olduÄŸunu dile getiren Artvin Çoruh Ãœniversitesi Öğretim Ãœyesi Prof. Dr. Temel Göktürk ‘ÅžimÅŸir alanlarımız son yıllarda gerçekten tehdit altında. ÅžimÅŸir bitkisinin dünyadaki azalışı konusundaki çalışmalarda 3 faktör üzerinde durulmakta. Bunlardan en büyük faktörlerden biri insan faktörü. Ä°nsan baskısı altında ÅŸimÅŸir bitkilerinin çok yoÄŸun bir ÅŸekilde tahrip olduÄŸu söyleniyor. 2.’si ise böcekler ve 3.’sü ise hastalık etmenleri. Baktığımız zaman ülkemizde son yıllarda birçok ÅŸimÅŸir alanında bu 3 etmenin de ön plana çıkarak ÅŸimÅŸirlerin kurumakta olduÄŸunu görmekteyiz. DoÄŸu Karadeniz bölgesi oldukça yoÄŸun ÅŸimÅŸir alanlarına sahip bölgemiz’ dedi.Dumansız yangın: Böcekler2011 yılından bugüne istilası ‘dumansız yangın’ ÅŸeklinde dile getirilen ÅŸimÅŸir kelebeÄŸi nedeniyle yoÄŸun bir kuruma olduÄŸunu kaydeden Göktürk ‘Baktığımızda 2011 yılından sonra bu ÅŸimÅŸir alanlarında yoÄŸun bir kuruma görülmüş. Bu kurumaların kaynağında ise öncelikle böcek faktörünün ön plana çıktığını görmekteyiz. Biz böcekleri dumansız yangın olarak nitelendiriyoruz. Bulundukları alanda bitkilere verdikleri tahribatlar belki de yangınlardan daha fazla zarara neden olabiliyorlar. ÅžimÅŸir alanlarında 2011 yılından sonra böceklerin yoÄŸun bir ÅŸekilde görülme nedeni istilacı tür olarak nitelendirdiÄŸimiz, ‘ÅžimÅŸir kelebeÄŸi’ dediÄŸimiz böcek türü. Kafkasya bölgesinden Gürcistan’a, oradan da bölgemize geçiÅŸ yapıyor. Aynı tarihlerde de Avrupa’dan Ä°stanbul bölgesine geldiÄŸi ve orada zarar yaptığını görüyoruz. 2020 yılına geldiÄŸimizde tüm DoÄŸu Karadeniz bölgesinde zararını arttırdığını, ÅŸimÅŸir alanlarını kurumaya varırcasına tehdit ettiÄŸini görmekteyiz’ ifadelerini kullandı.Ä°kinci tehdit ‘ÅžimÅŸir yanması’ÅžimÅŸir kelebeÄŸi denen zararlının daha sonra ‘ÅžimÅŸir yanması’ isimli hastalığa neden olduÄŸunun da altını çizen Göktürk ‘Bu zararlıların aynı zamanda ÅŸimÅŸirlerde ‘ÅŸimÅŸir yanması’ hastalığına da neden olduÄŸunu ‘ÅžimÅŸir kelebeÄŸinin özellikle DoÄŸu Karadeniz Bölgesi’nde 3-4 kere jenerasyon vermesi zararı daha da katlamakta. Bir kelebeÄŸin meydana getirdiÄŸi 40 tane yumurtanın verdiÄŸi tahribatlar birleÅŸtiÄŸi zaman ÅŸimÅŸir bitkileri yapraksız kalmakta, zayıflamakta, fizyolojik rahatsızlığa uÄŸrayan bu ÅŸimÅŸir bitkilerine 2. Bir musallat dediÄŸimiz ÅŸimÅŸir yanığı hastalığı da musallat olmakta. Özellikle ÅŸimÅŸir kelebeÄŸi ve devamında da ÅŸimÅŸir yanıklığı hastalığının aynı alanda, aynı ÅŸimÅŸir bitkisi üzerinde görülmesi sonunda o ÅŸimÅŸir bitkisinin kuruduÄŸunu görmekteyiz’ ÅŸeklinde konuÅŸtu.’2 bela üst üste gelince orman kuruyor’ÅžimÅŸir kelebeÄŸi ve ÅŸimÅŸir yanığının üst üste gelmesinin ardından ormanın kurumasının kaçınılmaz olduÄŸunu dile getiren Prof. Dr. Göktürk, kuruyan ÅŸimÅŸir bitkisinin bir daha yeÅŸermeyeceÄŸinin de altını çizerek ÅŸunları söyledi: ‘ÅžimÅŸir bitkilerinin kurumasından sonra tekrar yeÅŸermesi mümkün deÄŸil. ÅžimÅŸir kelebeÄŸinin larvaları, bu hastalığın misallerini de taşıyarak hastalığında yayılmasına sebep oluyorlar. Hastalığın doÄŸa yollarla yayılamadığı yerlere bu larvalarla yayılarak bir ÅŸekilde hastalığı da yaymış oluyorlar. Bunun üst üste gelmesi sonrasında DoÄŸu Karadeniz Bölgesi’nde çok yoÄŸun miktarda, yüzde 70’lere varırcasına ÅŸimÅŸir alanlarında kuruma görmekteyiz. Rize’nin Ayder bölgesindeki ÅŸimÅŸir alanlarında da bu durumu görmekteyiz. Kuruması halinde eko sistemin bozulması ve aynı zamanda bu bölgelerdeki ekolojik alanlarda tahribatta beklenebilir.’Zararlı ve akabinde gelen hastalık tedirgin ediyorÅžimÅŸirlerdeki kurumaların bölge halkını ve ormanı ziyarete gelenleri tedirgin ettiÄŸini de hatırlatan Göktürk ‘Mesela Ayder bölgesinde ÅžimÅŸir Ormanı olarak nitelendirdiÄŸimiz belli bir alan söz konusu. Bu alandaki ÅŸimÅŸir aÄŸaçları 2011 yılından sonra bu böceÄŸin tehdidi altında ama aynı zamanda bu ÅŸimÅŸir yanıklığı dediÄŸimiz hastalık da bölgede olduÄŸu ikisinin birleÅŸmesiyle kurumalar meydana gelmiÅŸ. Büyük bir alan olduÄŸu için münferit olarak kurumalardan ziyade toplu kurumalar görmekteyiz. Gerek o bölgeyi ziyaret eden insanlar, gerekse göre halkında da tedirginlik oluÅŸturmakta. Dünyada bu böceÄŸe karşı ve bu hastalığa karşı yapılan mücadele yöntemleri nedir ÅŸeklinde bir düşüncemiz olduÄŸu takdirde; ÅŸu an dünyada yapılan bütün mücadelede yöntemlerin hepsi ülkemizde uygulanmakta’ ifadelerini kullandı.KelebeÄŸe karşı mücadelede 3 farklı yöntem uygulanıyorProf. Dr. Temel Göktürk, ÅŸimÅŸir kelebeÄŸine karşı mücadelede 3 farklı yöntemin kullanıldığını ve bunlardan en çok tercih edilenin doÄŸaya zarar vermeyen feromon tuzaklar olduÄŸunu dile getirdi. Göktürk ‘Buna karşı bir feromon tuzağı dediÄŸimiz yapışkan bir tuzak asıldığı taktirde bu ÅŸimÅŸir kelebeÄŸinin kelebek formu gelip bunun içerisine yapışıyor ve bir ÅŸekilde artık doÄŸada bulunmuyor. Ä°kinci yöntem olarak kullanılan yöntem Işık tuzakları. ÅžimÅŸek kelebeÄŸini bulunduÄŸu alanlarda Işık tuzakları kurularak böceklerin bu ışık tuzaklarına düşmesi saÄŸlanıyor. En son tercih edilen bir yöntem olarak kimyasal mücadele görmekteyiz. Ãœlkemizde bu 3 yöntemi de kullanabiliriz ama kimyasal mücadeleyi biraz daha az önem veriyoruz çünkü kimyasal mücadele doÄŸaya bir etki bırakabilir düşüncesiyle kesinlikle en son kullandığınız bir mücadele tekniÄŸi. Kimyasal mücadelede kullandığımız ilaçlarda daha çok ya organik insektisitler, yani oradaki memeli hayvanlara, kuÅŸlara, vesaire zarar vermeyen insektisitler. Bir diÄŸeri de entomopatojen dediÄŸimiz çeÅŸitli bakteriler fungusları atarak böcekleri öldürmeye yönelik bir çalışma. Gerek Rize’de ki ÅŸimÅŸir gerekse diÄŸer bölgelerde ki ÅŸimÅŸir alanlarında en yoÄŸun kullanılan mücadele yöntemi ise tuzakla beraber, feromon tuzakları ile beraber yapılan mücadele teknikleri kullanıyoruz. Hem daha pratik hem doÄŸaya da zararı olmayan yöntem bunlar. DoÄŸada toplanan erkek kelebeklerle bir ÅŸekilde diÅŸi kelebeklerin üremesini engelleyerek bir mücadele yöntemi gerçekleÅŸtirmiÅŸ oluyoruz’ dedi.Öte yandan yöre sakinlerinden Sinan Usta ise önceleri ormandaki ÅŸimÅŸir aÄŸacı sayısının daha fazla olduÄŸunu ve bir an önce hastalığın önüne geçilmesi gerektiÄŸini dile getirerek ‘ÅžimÅŸir ormanını çok beÄŸeniyoruz ama bir hastalık var. Görünen o ki kurumaya baÅŸladı ve nesli tükenmeye baÅŸladı. Daha önceleri çok vardı ama ne yazık ki hatalık nedeniyle azaldı. Bir an önce el konulursa çok iyi olur çünkü nesli tükeniyor. Çok geç sürede büyüyen de bir aÄŸaç’ ifadelerini kullandı.

Bir önceki yazımız olan TARSİM: 'Fındıkta hasar tespitleri tüm hızıyla devam ediyor' başlıklı makalemizde Doğu Karadeniz Bölgesi, Ekonomi ve Fındık hakkında bilgiler verilmektedir.